MenuBlijvend afvallen
Regelmatig komt het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) met nieuwe cijfers over obesitas. In ons land heeft maar liefst 14% van de bevolking een vorm van obesitas. Dit is 2,5 keer zoveel als begin jaren 80. Daarbij heeft nog eens 36% van de mensen matig overgewicht. In totaal is 50% van de bevolking te dik. En dan doen we het nog goed in vergelijking met andere landen in Europa.
Begin jaren 80, wat was er toen ook weer aan de hand? Oh ja, we werden opeens massaal gewaarschuwd voor verzadigd vet. De voedselfabrikanten sprongen direct in het gat in de markt en begonnen allerlei lightproducten te ontwikkelen. Met weinig vet maar vaak veel suiker. De volle melkproducten maakten plaats voor magere varianten. Die zijn wat minder lekker, vet geeft immers smaak aan producten, dus ook daar werd suiker aan toegevoegd. De roomboter ging in de ban en men begon weer margarine te gebruiken. Al met al resulteerde dit in de decennia daarna dat we veel meer koolhydraten gingen gebruiken, weinig vet en veel meer plantaardige olie. Is het toeval dat mensen in rap tempo overgewicht kregen? Het lijkt mij niet.
Lijnen wordt een trend
De link werd echter niet gelegd. Het antwoord van huisartsen en diëtisten was: dikke mensen eten te veel dus moeten ze lijnen. Tijdschriften als Libelle en Margriet gingen hierop in en kwamen elke zoveel maanden met het een of andere dieet op de proppen. Altijd gebaseerd op minder calorieën dan je verbrandt. Om meer te verbranden moesten we sporten: sportscholen werden uit de grond gestampt en in de loop der jaren kwamen er allerlei hypes op het gebied van bewegen. Denk maar aan aerobics, callanetics, Zumba dansen, bodypump etc. Er kwamen dieetproducten op de markt. Shakes en maaltijdrepen met nauwelijks vet maar veel suikers. Lijnclubs zoals de Weight Watchers werden enorm populair. Helaas hielp het allemaal niet. De laatste 10 jaar zien we zelfs tv-programma’s zoals ‘Obese’ en ‘Biggest Loser’ waarin extreem dikke mensen geholpen worden om af te vallen. Dat lukt ze bijna altijd, keihard trainen en weinig eten leidt in eerste instantie tot gewichtsverlies. Kijk je echter na een paar jaar dan blijken vrijwel alle deelnemers weer vele kilo’s aangekomen te zijn.
Beperken van calorieën helpt niet
Het is duidelijk dat het advies: “Eet minder en beweeg meer” bepaald geen succes is gebleken. Wanneer je lange tijd 500 kilocalorieën per dag te weinig eet reageert het lichaam hierop met 500 kilocalorieën minder te verbranden. Je lichaam wil niet dood! Het zendt voortdurend hongersignalen uit. En al die tijd wordt er veel insuline geproduceerd omdat honger ervoor zorgt dat het lichaam vet wil opslaan in plaats van het te verbranden. Ga je na een tijd weer meer eten dan wordt er extra veel vet opgeslagen: je lichaam verwacht elk moment een nieuwe hongersnood, dus dan is het beter om wat extra voorraad te hebben. Dat wil je natuurlijk niet, dus volgt er een nieuwe lijnpoging, en nog en nog een. Zo lijnen we ons uiteindelijk naar de obesitas toe.
Eigen schuld?
Het lukt dus maar heel weinig mensen om blijvend af te vallen door een dieet met minder calorieën. Zijn dit allemaal slappelingen? En zijn we sinds de jaren 80 opeens allemaal lui en gulzig geworden? Je ziet al baby’s van 9 maanden met overgewicht. Moeten zij ook naar de sportschool? Er is iets grondig mis met de preventie en behandeling van overgewicht. In plaats van betere voedingsrichtlijnen te ontwikkelen gaan psychologen zich er nu mee bemoeien. Dieetpsycholoog Heleen Ligtelijn geeft dikke mensen het advies: “Gedraag je als iemand met een normaal gewicht en je verandert in iemand met een normaal gewicht”. Volgens Ligtelijn draait het allemaal om ‘intrinsieke motivatie’, dat wil zeggen mensen moeten zelf bepalen dat ze willen afvallen en vervolgens ‘normaal’ gaan eten. Kortom: het is gewoon te danken aan je gebrek aan motivatie en doorzettingsvermogen als je niet afvalt!
Normaal eten
Dieetpsycholoog Heleen Ligtelijn heeft het over ‘normaal’ eten. Kijk je naar de voedingsrichtlijnen dan zou zes keer per dag eten normaal zijn (drie maaltijden en drie tussendoortjes). Het vermijden van natuurlijke vetten en kiezen voor bewerkt voedsel zoals lightproducten zou ook normaal moeten zijn. Margarine op je brood smeren moet normaal zijn, ook al komt het rechtstreeks uit de fabriek en zit het vol met toevoegingen die het lichaam niet eens als voedsel herkent.
Wat zijn we ver afgedwaald van wat echt normaal is. Eten zoals we gedurende 2 miljoen jaar hebben gedaan. Met een goede hoeveelheid natuurlijke vetten en relatief weinig koolhydraten. En zeker geen zes eetmomenten per dag. We hoeven zelfs maar terug te gaan naar de jaren 50 en 60 en we zien al een veel gezonder eetpatroon. Gewoon drie keer per dag een maaltijd, zelf koken en alleen een tussendoortje bij een speciale gelegenheid. Boter en volle melkproducten zaten nog niet in het verdomhoekje. We gebruikten veel minder suiker. Overgewicht kwam een stuk minder vaak voor en obesitas kenden we nauwelijks.
Succesvol afvallen
Stel, je hebt een eindeloos reeks van lijnpogingen achter de rug en je bent steeds iets zwaarder geworden. Je hebt gemerkt dat het beperken van calorieën maar korte tijd helpt en van al dat sporten word je ook niet slanker. Om moedeloos van te worden. Daarnaast praten dieetpsychologen als Heleen Ligtelijn je ook nog een schuldcomplex aan omdat je niet gemotiveerd zou zijn. Gelukkig is er een methode om wel af te vallen en slank te blijven. Er is een groot aantal studies gedaan waaruit blijkt dat koolhydraatarm eten tot het beste resultaat leidt (zie de lijst hieronder). LCHF is voor velen een groot succes. Wat heb je te verliezen als je afstevent op een maagverkleining als enige manier om van je kilo’s af te komen? En krijg je tegenwerking van je arts of diëtist die beweren dat verzadigd vet slecht voor je is en ieder pondje door het mondje gaat? Geef ze de lijst met wetenschappelijk bewijs die ik hieronder plaats. Dan kunnen ze hun kennis eens bijspijkeren!
Bronnen en meer informatie
Heleen Ligtelijn over afvallen
Lijst met studies die bewijzen dat koolhydraatarme diëten tot het beste resultaat leiden voor gewichtsverlies op langere termijn:
A low-carbohydrate as compared with a low-fat diet in severe obesity
Weight loss with a low-carbohydrate, Mediterranean, or low-fat diet
Adiponectin changes in relation to the macronutrient composition of a weight-loss diet
En nog twee studies die speciaal gericht zijn op het omkeren van diabetes type 2:
