MenuDe (on)zin van cholesterolverlagende medicijnen
Al eerder vertelde ik dat de hoogte van je LDL-cholesterol eigenlijk niets zegt over je kans op hart- en vaatziekten. De vaak gehoorde term ‘slecht cholesterol’ is misplaatst. Er bestaat geen slecht cholesterol. Het is een onmisbare stof in elke cel van het lichaam. Zonder cholesterol geen leven! Wil je de kans op een hartinfarct of hersenbloeding verminderen, streef dan naar lage triglyceriden en een hoog HDL-cholesterol. Deze twee waarden zeggen veel meer over je cardiovasculaire gezondheid (= de gezondheid van je hart en bloedvaten).
En verder zijn van groot belang een gezond gewicht, goede bloeddruk en niet te veel buikvet (tailleomvang voor mannen < 94, vrouwen < 80 cm). Toch ligt de focus bij artsen al 40 jaar op het verlagen van dat LDL. De reden is waarschijnlijk dat hier met behulp van medicijnen iets aan te doen is, meestal in de vorm van een statine. Het gebruik hiervan is de afgelopen decennia explosief gestegen. Op dit moment slikken gemiddeld 2,1 miljoen Nederlanders een statine en aangezien men steeds de streefwaarde verlaagt zullen dit er in de toekomst alleen maar meer worden. Tenzij men eindelijk gaat inzien dat vrijwel niemand iets opschiet met het verlagen van zijn LDL-cholesterol. Je leeft er geen dag langer door terwijl de bijwerkingen de kwaliteit van leven verlagen.
Maar het is moeilijk om een zienswijze te veranderen die zo verankerd is in de samenleving. We zijn tientallen jaren gehersenspoeld met beweringen als ‘verzadigd vet is fout’ en ‘van vet eten slibben je vaten dicht’. Niet beseffend dat er heel veel commerciële belangen schuilgaan achter deze beweringen. De farmaceutische industrie verdient miljarden met hun cholesterolverlagende medicijnen. De voedingsindustrie zou enorme verliezen leiden als iedereen vandaag zou stoppen met het kopen van producten die ‘goed zijn voor je hart’. Hoe zijn we in deze situatie beland? En hoe komen we er ooit nog uit? Daar probeer ik vandaag een antwoord op te geven.
De cholesterolhypothese
Het begon allemaal met Ancel Keys, een onderzoeker die in de jaren 50 van de vorige eeuw met gemanipuleerde onderzoeksresultaten het idee de wereld in bracht dat we door teveel verzadigd vet in onze voeding een verhoogd cholesterol krijgen. Dit hoge cholesterol zou zorgen voor atherosclerose en dat zou op zijn beurt de oorzaak zijn van hart- en vaatziekten.
Het lijkt op het eerste gezicht een logische redenering. Aantrekkelijk ook, want als verzadigd vet en een hoog cholesterolgehalte de boosdoener zijn, dan kan men hier wat aan doen met speciale voeding en medicijnen. Het is dan ook volgens Uffe Ravnskov makkelijk te begrijpen waarom artsen, politici, fabrikanten van plantaardige oliën en cholesterolverlagende voedingsmiddelen en de farmaceutische industrie de cholesterolhypothese verheugd hebben aanvaard en zelfs hebben omarmd. Dankzij deze visie op cholesterol worden jaarlijks miljarden verdiend.
De enige die er belang bij hebben dat je je cholesterol verlaagt zijn de fabrikanten van margarine en cholesterolverlagende medicijnen. (Uffe Ravnskov)
Even iets meer over Uffe Ravnskov, want er is niemand die meer tijd heeft besteed aan het onderuithalen van de cholesterolhypothese. Hij werd geboren in 1934 in Kopenhagen, studeerde af als Doctor of Medicine in 1961 en werkte de meeste tijd van zijn carrière als onderzoeker aan de universiteit van Lund in Zweden. Hij schreef enkele boeken en meer dan honderd artikelen, welke geplaatst zijn in vooraanstaande medische tijdschriften. Hij is oprichter van THINCS; The International Network of Cholesterol Skeptics, een nog steeds groeiende groep van academici die zich tegen het idee keert dat cholesterol en verzadigd vet in de voeding een rol spelen bij het ontstaan van atherosclerose. Hij haalt systematisch en zorgvuldig elk onderzoek onderuit dat de cholesterolhypothese lijkt te bevestigen, hij toont overtuigend aan dat statines vrijwel altijd zinloos zijn als het gaat om het voorkomen van hart- en vaatziekten, enorm veel bijwerkingen hebben en zelfs buitengewoon schadelijk kunnen zijn.
Ravnskov vormt blijkbaar een enorme bedreiging voor aanhangers van de cholesterolhypothese; hij wordt stelselmatig gekleineerd en belachelijk gemaakt. Zijn boeken zijn zelfs publiekelijk verbrand! Er zijn wel meer boeken en artikelen geschreven die tegen het huidige cholesterolbeleid ingaan, maar die krijgen maar zelden zo veel aandacht. Het feit dat Ravnskov zo zorgvuldig te werk gaat en alles wat hij doet uitstekend documenteert is blijkbaar een doorn in het oog van alle partijen die voordeel hebben van het in stand houden van de cholesterolmythe.
Voor iedereen die twijfelt over het slikken van statines: lees bovenstaand boek, het is zo geschreven dat ook een leek het prima kan volgen. Controleer zijn bronnen als je wilt, alles is terug te vinden op internet.
LDL-cholesterol is niet de oorzaak van hart- en vaatziekten
Een onderzoek door de Universiteit van Californië in 2009 bracht 137.000 patiënten uit 541 ziekenhuizen in de VS in beeld, allemaal opgenomen met een hartinfarct. Binnen 24 uur na opname werd hun cholesterol bepaald. Het gemiddelde totaal cholesterol was 4,5 mmol/l en ook het LDL was lager dan normaal. Realiseerden de auteurs van dit rapport zich dat een hoog cholesterol wel eens niet de oorzaak van hartinfarcten kan zijn? Helaas niet. Het onderzoek was gefinancieerd door diverse farmaceutische bedrijven. Ongetwijfeld de reden waarom aan de hand van deze uitkomst de conclusie werd getrokken dat het cholesterol nog verder verlaagd moest worden.
Enkele maanden later kwam een andere onderzoeksgroep van het Henry Ford Heart and Vascular Institute in Detroit met een soortgelijk resultaat. Bij de helft van de 500 patiënten met een hartinfarct was het LDL-cholesterol lager dan 2,72 mmol/l. Drie jaar later bleek dat van de patiënten met het laagste LDL-cholesterol er 26 waren overleden, terwijl er van de patiënten met het hoogste LDL-cholesterol er slechts 12 niet meer in leven waren.
In het plaatsje Framingham in de VS, waar vele langdurige onderzoeken naar hartziekten worden gedaan, volgde men gedurende 30 jaar 1959 mannen en 2415 vrouwen tussen de 31 en 65 jaar. Er waren twee interessante conclusies:
- Voor elke cholesterolverlaging van 1 mg/dl (= 0,026 mmol/l) was er een toename van 11% van de sterfte door hartziekte en de totale sterfte.
- Na het vijftigste levensjaar is er geen relatie meer tussen de kans op sterfte door welke oorzaak dan ook en de hoogte van het cholesterolgehalte.
Maar denk nu niet dat de onderzoekers naar buiten brachten dat cholesterol geen risicofactor is en dat het zelfs een voordeel kan zijn om een hoog cholesterol te hebben. De kennis is gewoon niet naar buiten gebracht. Een gezamenlijke verklaring van de American Heart Association en het National Heart, Lung and Blood Institute luidde als volgt:
“De resultaten van de Framingham-studie wijzen eropdat een afname van 1% van het cholesterol correspondeert met 2% verhoging van het risico op hart- en vaatziekten”.
Een pure leugen dus: de sterfte nam toe met 11% en er wordt klakkeloos het tegenovergestelde beweerd. Blijkbaar houdt men geen rekening met mensen die het rapport er even op nalezen.
Een laag HDL-cholesterol is mogelijk wel een risico voor hart- en vaatziekten
Ravnskov haalt in zijn boek diverse onderzoeken aan waaruit blijkt dat mensen die een hartinfarct hebben gehad vaak een goed LDL, maar een te laag HDL hebben. Het is daarom des te kwalijker dat mensen van hun arts of diëtist het advies krijgen om vetarm te gaan eten. Terwijl juist natuurlijke, verzadigde vetten van dierlijke oorsprong het HDL-cholesterol in het bloed doen stijgen. Een laag HDL-cholesterol gaat vaak gepaard met hoge triglyceriden, welke een aanwijzing zijn voor de aanwezigheid van veel kleine, venijnige LDL-deeltjes. Deze zijn nog steeds niet de oorzaak van hartziekten, maar iets wat je ziet optreden als er ontstekingen ontstaan in de bloedvaten, ten gevolge van hoge bloedsuikers en een teveel aan omega 6 in de voeding.
Waarom zou je statines slikken?
Als LDL-cholesterol niet de oorzaak is van hartziekten, waarom zou je het dan met behulp van medicijnen willen verlagen? Doctor Aseem Malhotra, een Britse cardioloog en mede-auteur van Het Pioppi-dieet vertelt op Dietdoctor.com dat de rol van cholesterol bij het optreden van hart- en vaatziekten enorm overschat is. In zijn onderzoek aan de hand de dossiers van 70.000 mensen wereldwijd heeft hij vastgesteld dat mensen boven de 60 jaar beter af zijn met een hoger cholesterol: dat wil zeggen hoe hoger het LDL, hoe lager je kans op een hartinfarct.
Daarbij komt nog dat een hoog LDL beschermt tegen infectieziekten, wat een reden kan zijn dat mensen met een hoog cholesterol gemiddeld ouder worden. Ben je onder de 60 dan is het LDL-gehalte in je bloed een vrij onbeduidende factor. Van veel grotere invloed zijn de mate van insulineresistentie, een hoog BMI, hoge bloeddruk, laag HDL en hoge triglyceriden. Malhotra stelt dat iemand die nooit eerder een hartinfarct heeft gehad, geen voordeel zal hebben van het slikken van een statine. Preventief doet het helemaal niets.
Voor mannen tussen de 45 en 60 jaar die al een hartinfarct hebben gehad kan er wel een klein voordeel zijn, maar dit is zeer betrekkelijk. Slikken zij de medicijnen vijf jaar, dan hebben ze een kans van 1 op 39 dat het een tweede, niet fataal hartinfarct voorkomt en een kans van 1 op 83 dat het een dodelijk hartinfarct tegenhoudt. We hebben het hier over high-risk patiënten. Uit een uitgebreide analyse van duizenden dossiers kwam naar voren dat de levensverwachting van deze groep patiënten met 4,5 dag verlengd wordt als zij vijf jaar lang statines slikken. Alle mogelijke bijwerkingen en de kans op het ontwikkelingen van diabetes type 2 moeten zij dan wel voor lief nemen. Als Malhotra dit aan zijn patiënten voorlegt kiezen deze meeste mensen liever voor een leefstijlinterventie dan voor medicijnen.
Baat het niet dan schaadt het niet?
80 % van de mensen die een statine slikt doet dit preventief, er is dus geen sprake van een bestaande hartziekte. Helaas kan er wel degelijk schade optreden en verzieken ze letterlijk het leven door de bijwerkingen: spierzwakte, spierpijn, leverschade, nierschade, geheugenproblemen, impotentie bij mannen, maag- en darmklachten, vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn. Artsen zijn vaak niet zo op de hoogte van deze bijwerkingen. Daarbij komt nog dat de meeste gebruikers boven de 50 zijn en dat een deel van de bijwerkingen wordt gezien als klachten die bij het ouder worden horen.
Farmaceutische bedrijven passen diverse trucs toe om de mate van bijwerkingen te verdoezelen. Zo worden mensen in onderzoeken uitgesloten van deelname als zij veel klachten ervaren door de inname van de medicijnen. Ze mogen dan niet meer mee doen wegens ‘gebrek aan flexibiliteit’. Zo houden ze in een trial een groep gezonde, vaak jonge, mensen over die wel wat kunnen hebben omdat ze een goede basisconditie hebben. Verder worden bijwerkingen uitgesplitst in heel veel verschillende onderdelen, zodat het lijkt of elke bijwerking maar weinig voorkomt.
Spierpijn komt bij zeker 20% van de gebruikers voor en dat is jammer, want het zorgt ervoor dat mensen minder gaan bewegen. Terwijl beweging nu juist essentieel is als je hart- en vaatziekten wilt voorkomen. En andere ernstige complicatie van statinegebruik is het ontstaan van diabetes type 2. Doordat een statine het insulineniveau in het bloed verhoogt, kan er op den duur insulineresistentie ontstaan.
Let op: dit artikel is informatief bedoeld en geen medisch advies. Overweeg je te stoppen met voorgeschreven medicatie? Overleg eerst met de behandelend arts. Lees je in, controleer mijn bronnen en confronteer dan je arts met wat je te weten gekomen bent. Veel artsen staan best open voor een discussie en anders is er altijd nog de mogelijkheid van een second opinion.
Samenvatting
De hoogte van het LDL-cholesterol zegt weinig tot niets over de kans op hart- en vaatziekten. Andere factoren zijn van veel grotere invloed: bloeddruk, gewicht, buikvet, mate van insulineresistentie. Het HDL moet voldoende hoog zijn en de triglyceriden laag. De focus op LDL-cholesterol is ontstaan door de verkeerde aanname dat verzadigd vet in de voeding leidt tot een hoger cholesterol en dat een hoog cholesterol leidt tot atherosclerose en hart- en vaatziekten.
Het verlagen van het LDL-cholesterol met behulp van medicijnen is maar voor een zeer kleine groep zinvol. Het preventief gebruiken van statines zorgt er niet voor dat je langer leeft terwijl het wel de kwaliteit van leven negatief beïnvloedt door de bijwerkingen. Daarbij loop je een grotere kans op diabetes type 2. Boven de 60 betekent een hoger cholesterol een lager risico op een hartinfarct. Mensen met een hoog cholesterol worden gemiddeld ouder, doordat zij minder vatbaar zijn voor infecties.
Bronnen
Ravnskov, Uffe, Feiten en fabels over cholesterol en cholesterolverlagende medicijnen; onthullingen over het grootste medische en commerciële bedrog van deze tijd.2011 ISBN 978-90-79872-30-5De onterechte angst voor verzadigd vet
Mogelijk miljoen Nederlanders extra aan de cholesterolverlagers door nieuwe richtlijn.
Plasma lipids can be reliably assessed within 24 hours after acute myocardial infarction
High Ratio of Triglycerides to HDL-Cholesterol Predicts Extensive Coronary Disease
