MenuDe grote verliezer
Bovenstaande quote schoot mij te binnen toen ik laatst in het NRC een column las van voormalig hoogleraar voedingsleer Martijn Katan. Dat Katan nog steeds vastzit in de achterhaalde opvatting dat verzadigd vet in de voeding leidt tot hart- en vaatziekten moeten wij hem maar niet kwalijk nemen. Hij is inmiddels met pensioen en tijdens zijn werkzame leven had hij vast geen tijd voor bijscholing.
Het is alleen jammer dat hij mensen op het verkeerde been probeert te zetten wanneer hij beweert dat margarine een natuurproduct is en dat roomboter erg ongezond is omdat het transvet bevat. Je hoeft maar even de ingrediënten van een margarine en een pakje roomboter naast elkaar te leggen en het zal duidelijk zijn welk product natuurlijk is en welke rechtstreeks uit de fabriek komt. Katan heeft het in zijn column over Blueband, dit zijn de ingrediënten in een kuipje Blueband:
Water, plantaardige oliën (zonnebloem, palm, koolzaad, lijnzaad, geheel geharde palmolie), gemodificeerd zetmeel, droge melkbestanddelen, emulgatoren (mono- en diglyceriden van vetzuren, zonnebloemlecithine), zout (0.3%), conserveermiddel (kaliumsorbaat), voedingszuur (citroenzuur, azijnzuur), natuurlijke aroma's, kleurstof (bèta-caroteen), vitamine A en D.
Ter vergelijking de ingrediënten in een pakje Campina ongezouten grasboter:
Roomboter (82% melkvet)
Alle nuttige stoffen die er verder in zitten hoeven ze niet op het etiket te zetten omdat deze er van nature in zitten.
Hoe zit het dan met dat transvet? Roomboter bevat inderdaad van nature een heel klein beetje transvet, in de vorm van geconjugeerd linolzuur (CLA). Het zit met name in de producten afkomstig van grasgevoerde koeien, dus ook in vlees, melk en kaas. In tegenstelling tot de transvetten in bewerkt voedsel zijn hier geen negatieve effecten van aangetoond. Mogelijk is het zelfs heilzaam ter preventie van sommige vormen van kanker.
Zou Katan echt het verschil tussen kunstmatig ontstane en natuurlijke transvetten niet begrijpen? Waarschijnlijk niet. Uit zijn eigen website blijkt dat zijn onderzoeken jarenlang gefinancierd zijn door o.a. Unilever.
Misbruik van de wetenschap
Volgens Katan is toenemende populariteit van roomboter een direct gevolg van een wereldwijde campagne van de melkindustrie. Zij zouden wetenschappers hebben omgekocht om ondeugdelijk onderzoek te publiceren. Hetzelfde geldt voor het afschaffen van het advies niet te veel eieren te eten.
Wat ik ben tegengekomen in mijn literatuuronderzoek gedurende de afgelopen jaren zijn vele ondeugdelijke onderzoeken. Coca-Cola financiert regelmatig onderzoeken waaruit blijkt dat suiker onschadelijk is. Unilever bekostigt onderzoek dat aantoont dat we maar beter Becel op ons brood kunnen smeren. Een van de belangrijkste redenen dat wij in de jaren 80 massaal werden gewaarschuwd voor verzadigd vet was een succesvolle lobby van de suikerindustrie. Wetenschappelijk onderzoek wees namelijk uit dat suiker onschuldig was, dus moest vet wel de oorzaak zijn van de toename in het aantal hartinfarcten. Het is eerder regel dan uitzondering dat wetenschappers voor het karretje van de levensmiddelen- en farmaceutische industrie worden gespannen. Zo beweert Katan dat je van suiker in frisdrank en vruchtensap dik wordt, maar niet van chocolade of koek. Dus je moet geen cola drinken, maar wel Kitkat eten. Is het toeval dat ook Nestlé zijn onderzoeken heeft gesubsidieerd?
Gezond verstand
Hoe kan je als consument nog weten wat je moet geloven? Mijn advies is: gebruik je gezond verstand. Als Katan beweert dat margarine een natuurlijk product is, terwijl je een hele rij vreemde ingrediënten op het etiket ziet staan dan lijkt het mij genoeg reden om dit niet serieus te nemen. Zou eten uit de fabriek gezonder voor ons zijn dan natuurlijk voedsel? Wij weten inmiddels dat de volksgezondheid achteruit holde na de opkomst van de levensmiddelindustrie, de introductie van geraffineerd suiker en als klap op de vuurpijl het vermijden van verzadigd vet.
Net als alle warmbloedige zoogdieren bestaan ook wij voor een deel uit verzadigd vet. Moedermelk bevat enorm veel verzadigd vet en cholesterol. We hebben gedurende miljoenen jaren verzadigd vet genuttigd, de welvaartsziekten zijn pas van de afgelopen eeuw. Klinkt het logisch dat het niet goed voor ons zou zijn? Katan stelt vast dat we nog niet terug zijn bij 50 jaar geleden: toen stond onze voeding bol van verzadigd vet en cholesterol. Hoe kan het dan dat wij 50 jaar geleden een stuk gezonder waren?
Katan besluit zijn column met de woorden: “De echte verliezer is de wetenschap. Daar kan ik wel droevig over worden.”
Nee meneer Katan, de echter verliezers zijn wij consumenten. Want het is niet de levensmiddelenindustrie of de suikerlobby die ons dik en ziek gemaakt heeft. Het zijn de wetenschappers zoals u, die ons met misplaatste autoriteit in de verkeerde dingen hebben doen geloven. Gehoorzaam hebben we de adviezen opgevolgd en ons op de lightproducten en de Becel gestort, we beperkten onze vetconsumptie tot een minimum en gingen steeds meer koolhydraten eten. Intussen werden we steeds ongezonder. En daar kan ik nou droevig van worden!
Bronnen
